MAE hi bron yr amser o’r flwyddyn ble y gall pobl Cymru ddod at ei gilydd i ddathlu diwylliant Cymraeg ac ymfalchïo yn eu Cymreictod. Ydi, mae Cân i Gymru 2020 yn agosáu.

Gyda Elin Fflur a Trystan Ellis-Morris yn cyflwyno, caiff y gystadleuaeth ei darlledu’n fyw ar S4C o Ganolfan y Celfyddydau yn Aberystwyth ar 29 Chwefror am 8.00.

Meddai Siôn Llwyd o gwmni Avanti, sy’n cynhyrchu’r rhaglen ar gyfer S4C: “Mae’r panel eleni, sef; Bryn Fôn, Georgia Ruth, Ani Glass ac Owain Roberts wedi dewis wyth can wych.

“Ond yn ogystal â chael mwynhau y caneuon gwreiddiol, newydd sbon yma, bydd Bryn Fôn yn mynd â ni nôl i’r nawdegau gyda perfformiad arbennig o Gwlad yr Rasda Gwyn i nodi ei bod hi’n dri deg blwyddyn ers i’r gân gipio tlws Cân i Gymru.

Dywedodd Bryn: “Ma’n ryfeddol meddwl fod deg mlynedd ar hugain wedi mynd heibio ers i Rasda fynd â hi. Mi fydd hi’n braf camu i’r llwyfan heb y pwysa o gystadlu.

“Dwi newydd ffeindio toriadau o hen bapurau newydd oedd fy Mam wedi cadw. Digwydd bod roedd two-page spread am Cân i Gymru 1990 yn rhestru pawb ath trwyddo. Diddorol iawn gan mod i wedi anghofio pwy arall oedd yn cystadlu. Wedi’i rhestru oedd Eryr Wen, Gareth Morlais a dwy ferch o Pen-Llyn. Ar y pryd, doedd gen i ddim syniad y bysa un o’r merchaid hynny yn dod i ganu gyda Sobin a’r Smaeliaid ychydig yn ddiweddarach.

“Roedd hi’n dipyn o dâsg dewis wyth cân gan fod lot o geisiadau da. Mae’r pedwar ohonom yn cynrychioli gwahanol fathau o gerddoriaeth, felly dwi’n credu fod dipyn o drawsdoriad. Mae na amrywiaeth da, rhywbeth i bawb. Fydd hi’n gystadleuaeth agos iawn dwi’m yn ama gan fod sawl cân yn sefyll allan.”

Yr wyth cân sy’n cystadlu am wobr o £5,000 a’r cyfle i gynrychioli Cymru yn yr Ŵyl Ban-geltaidd eleni yw: Arianrhod gan Beth Celyn; Adref yn ôl gan Tesni Jones; Sara Williams, Roo Walker; Dawnsio’n Rhydd gan Ben Hamer a Rhianna Loren; Pan Fyddai’n 80 Oed gan Rhydian Meilir; Morfa Madryn gan Alistair James; Y Tir a’r Môr gan Rhydian Meilir; Cyn i’r Lleni Gau gan Gruffydd Wyn a Tim Goodcare ac Anochel gan Aled Mills.

Ymhlith yr wyth act bydd sawl wyneb cyfarwydd gyda rhai eisoes wedi cystadlu ac ambell un wedi ymddangos ar Britain’s Got Talent a The Voice. Efallai y bydd rhai o’r caneuon yn gyfarwydd hefyd gan fod BBC Radio Cymru am eu chwarae ac rhoi cyfle cynnar i wrando.

Mae Siôn am eich atgoffa fod ffawd y cystadleuwyr yn eich dwylo chi. “Cofiwch godi’r ffôn a pleidleisio. Neu pam ddim bod yn ran o’r gynulleidfa ar y noson? Ma’n rhad ac am ddim, yr oll sydd angen gwneud yw cysylltu â swyddfa docynnau Canolfan y Celfyddydau ar 01970 623232.”

Os ydych chi am drydar am y gystadleuaeth eleni, cofiwch ddefnyddio’r hashnod #CiG2020. Bydd manylion am sut i bleidleisio yn cael eu cyhoeddi ar y rhaglen, a’r gân fuddugol yn cael ei chyhoeddi yn fyw ar S4C yn hwyrach yn y noson.

BYDD dwy arddangosfa newydd gyffrous gan arlunwyr lleol yn cael eu dadorchuddio y mis Chwefror hwn yn Oriel a Chanolfan Ymwelwyr Oriel y Parc, Tyddewi.
Yn dilyn ei chyfnod preswyl llwyddiannus yn 2019, bydd Michaela Holyfield, arlunydd sy’n byw yn Ninbych-y-pysgod yn dychwelyd i Oriel y Parc gyda detholiad o’i gwaith yn cael ei ddangos ar ei ben ei hun yn yr arddangosfa. Mae arddangosfa ‘Taith’ yn cael ei hysbrydoli gan y dirwedd leol a stori’r Santes Non.
Dywedodd Michaela Hollyfield: “Mae fy ngwaith yn ymdrin â motiffau, sy’n cynrychioli metaffor symbolaidd i mi yn bersonol ynghyd â’r broses o arlunio. Y mwyaf yr ydw i’n ganiatau i’r broses arlunio gael ei hannibyniaeth ei hun, y mwyaf yr ydw i’n clywed beth y mae’r darlun yn ddweud wrthyf. Mae arlunio wedi dod yn rhywbeth sy’n ymddiried yn y broses greadigol ac yn caniatáu i’r darlun ymddangos yn organig.”
Wedi’i dylanwadu gan yr arlunwyr Symbolaidd Hodler a Munch, Mynegiadaeth Haniaethol a gwaith Peter Doig, mae Michaela yn creu darnau haniaethol, llachar sy’n archwilio’r broses o arlunio.
Bydd ‘Taith’ yn cael ei arddangos yn Ystafell Tyddewi rhwng Dydd Sul, 2 Chwefror a Dydd Llun, 30 Mawrth.
Yn ogystal, bydd ‘Byd o straeon bychain’ gan Yvette Brown yn dechrau ar ddydd Sul, 2 Chwefror. Adroddwr hunanaddefedig o ‘straeon celwydd golau’.
Mae Yvette yn defnyddio mannau bychain ar gyfer gwaith celf – o bobl biwtar yn prancio ar froc môr, at adar sy’n datgelu eu cyfrinachau y tu mewn i lyfrau sydd wedi cael eu hailddefnyddio neu fynegi eu barn ar Radio 4.
Dywedodd Yvette Brown: “Mae gen i arferiad o lwytho straeon celwydd golau i fannau bychain. Yn ddiweddar, rydw i wedi bod yn ail-greu llyfrau fel eu bod yn dweud stori wahanol i’r hyn yr oedden nhw’n ei ddweud yn wreiddiol, ac rydw i’n dweud llawer o gelwyddau am adar. Hefyd, mae gen i griw bach o gymeriadau sy’n cerdded o gwmpas ar ddarnau o froc môr ac maen nhw’n ddigon caredig i’ch caniatáu chi i lunio eich straeon eich hunain amdanyn nhw.”
Bydd ‘Byd o Straeon Bychain’ yn cael ei arddangos yn Ffenestri’r Ystafell Ddarganfod tan ddydd Gwener, 28 Chwefror.
Mae Oriel y Parc yn eiddo i Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro ac yn cael ei redeg ganddo. Dyma hefyd gartref Amgueddfa Cymru-National Museum of Wales yn Sir Benfro.
Mae mynediad yn rhad ac am ddim ac mae’r adeilad yn gwbl hygyrch.
Er mwyn gweld yr arddangosfeydd, y digwyddiadau a’r gweithgareddau presennol ewch i www.orielyparc.com os gwelwch yn dda

GYDA medal Olympaidd yn ei feddiant, mae Colin Jackson wedi arfer a hyfforddi’n galed er mwyn cyrraedd yr uchelfannau. Ond sut fydd pencampwr y byd gwibio a chlwydo yn delio gyda’r her o ddysgu Cymraeg?
Mae Colin, a gafodd ei fagu yng Nghaerdydd, wedi cael ei enwi fel y trydydd seleb i gymryd rhan yn gyfres newydd sbon ar S4C yng Ngwanwyn 2020 sef Iaith ar Daith.
Bydd Colin yn un o bump seleb – gan gynnwys Carol Vorderman a Ruth Jones – sy’n mynd ar daith i rannau gwahanol o Gymru gyda mentor adnabyddus sy’n gallu siarad Cymraeg, i geisio dysgu Cymraeg.
Yn achos Colin, y cyflwynydd teledu a radio Eleri Siôn yw’r mentor ac mae’r ddau yn ffilmio yn Aberystwyth a Chaerdydd dros y dyddiau nesaf.
Fel rhan o Iaith ar Daith, mae’n rhaid i bob un o’r selebs gyflawni nifer o sialensiau – ac un o rheini i Colin yw dangos ei fod yn gallu deall ac ymateb i gyfweliad yn y Gymraeg.
Colin, wedi galw mewn yn stiwdios y BBC yn Aberystwyth ac yn westai arbennig ar sioe Ifan Jones Evans ar BBC Radio Cymru ar ddydd Llun, 3 Chwefror.
Yn siarad cyn y sialens, fe ddywedodd Colin: “Dw i bach yn nerfus ac yn poeni braidd. Nerfau yw fy ngelyn pennaf! Dw i’n teimlo’n rhwystredig iawn os dw i methu dod o hyd i’r geiriau i fynegi fy hunan.
“Ond dw i’n gobeithio bydda i ac Eleri yn cael lot o hwyl. Dw i’n gobeithio bydd lot o chwerthin a bydd Eleri yn mwynhau’r profiad yn ogystal â helpu fi ar y daith. Fe fydd hi’n atgoffa fi o’r pethau dw i wedi anghofio ac yn gwneud imi ail-adrodd pethau ac i wir gael teimlad o’r iaith.”
Dywedodd Colin ei fod e eisiau dysgu Cymraeg oherwydd mae’n genfigennus o’i chwaer, yr actores Suzanne Packer, a’i gallu hi i siarad Cymraeg.
“Mae fy chwaer yn dysgu ac yn gwneud yn dda iawn. Dw i’n gweld bod siarad Cymraeg yn helpu hi gael perthynas mwy agos gyda Chymru. Dw i’n teimlo bod y gallu gyda fi ond bydda i’n cymryd y peth yn ara’ deg. Erbyn adeg yma blwyddyn nesa’ fe fydda i’n rhugl!”
“Mae gen i real chwant i ddysgu Cymraeg – dw i’n meddwl bod rhaid i chi wir eisiau gwneud e – mae’n rhywbeth sy’ tu fewn i chi,” meddai Colin.
A sut mae Colin yn teimlo am wneud y cyfweliad ar sioe Ifan Evans?
“Bydd yn teimlo fel y cyfweliad hiraf dw i erioed wedi gwneud!”, medd Colin. “Ond dwi’n edrych ymlaen. Cyn belled bod Ifan yn siarad yn araf a dyw’r cwestiynau dim yn rhy gymhleth bydda i’n iawn – fe wna i oroesi!”
Yn gynharach y mis yma, fe gyhoeddodd S4C bod y cyflwynydd Carol Vorderman a’r actores ac awdur Ruth Jones yn cymryd rhan yn Iaith ar Daith.
Un o dasgau Ruth oedd dysgu sgript a chael rhan ar yr opera sebon poblogaidd Pobol y Cwm a dydd Sul diwetha’, cyflwynodd Carol y tywydd ar S4C.
Cadwch lygaid allan am fwy o newyddion ar Iaith ar Daith dros yr wythnosau nesaf pan fydd dau wyneb cyfarwydd arall yn cael eu datgelu ynghyd â’u mentoriaid.
Os fethoch chi ymddangosiad Ruth ar Pobol y Cwm ar ddydd Mawrth, Ionawr 21 gallwch chi ddal i fyny ar S4C Clic neu BBC iPlayer