Cymraeg

Mae’n rhaid i Gynghorau Sir ystyried effaith polisïau ar yr iaith Gymraeg

Published

9 years ago

September 4, 2015

Polisi’r Cyngor cynllunio: F flatiau un ystafell, y genhedlaeth nesaf!

DYDY CYNGHORAU sir ddim wedi newid y ffordd maen nhw’n trin y Gymraeg wrth ymdrin â cheisiadau cynllunio, er gwaethaf newid diweddar i’r gyfraith, yn ôl canlyniadau arolwg gan Gymdeithas yr Iaith.

O’r cynghorau sir a ymatebodd i ymholiad y Gymdeithas ynglŷn â’r ffordd maen nhw’n addasu eu polisïau cynllunio yn sgil pasio Deddf Cynllunio ym mis Mai eleni, nid oedd yr un cyngor bwriadu, nag yn cynllunio i, newid eu hymdriniaeth o’r iaith. Mae’r ddeddf yn gwneud y Gymraeg yn ystyriaeth berthnasol statudol i’r system gynllunio am y tro cyntaf erioed, gan roi grym statudol i gynghorwyr wrthod neu ganiatáu datblygiadau ar sail eu heffaith ar yr iaith. Bydd rhaid hefyd i’r gyfundrefn yn ei chyfanrwydd hybu datblygu cynaliadwy, sydd yn cynnwys ystyriaeth o anghenion y Gymraeg. Mae’r ddeddfwriaeth hefyd yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau wneud asesiad o effaith eu cynlluniau datblygu ar yr iaith yn y tymor hir.

Mae canllawiau cynllunio’r Llywodraeth yn nodi bod modd i awdurdodau ail-ystyried eu cynlluniau datblygu os oes newid mawr i bolisi neu ddeddfwriaeth genedlaethol. Mewn ymateb, dywedodd Cyngor Conwy eu bod yn ystyried “bod y Cynllun Datblygu Lleol eisoes yn bodloni gofynion y Bil Cynllunio o ran y Gymraeg, ac felly mae’n annhebygol y byddai angen adolygiad ar y sail hon”. Dywedodd Cyngor Sir Ceredigion “nid yw’r rheidrwydd newydd sydd yn y Ddeddf yn peri bod angen adolygu’r CDLl yn gynharach” ac mae Cyngor Bro Morgannwg yn aros am ganllawiau pellach gan Lywodraeth Cymru. Dywedodd Cyngor Wrecsam bod gyda nhw “Nodyn Canllaw Cynllunio Lleol yn barod o ran cynllunio a’r iaith Gymraeg sydd i’w gael ar ein gwefan sy’n nodi pa wybodaeth rydym ei angen fel rhan o unrhyw ymgais a lle mae’r Gymraeg yn ystyriaeth berthnasol”.

Daw’r newyddion wrth i Gymdeithas yr Iaith Gymraeg gyhoeddi dogfen polisi ar faes yr Eisteddfod ynghylch sicrhau bod y stoc tai presennol yn cyfrannu at y nod o atal yr allfudiad a chreu miliwn o siaradwyr Cymraeg. Ymysg y siaradwyr yn y lansiad bydd cynrychiolwyr o’r mudiad sy’n ymgyrchu dros hawliau pobl ifanc yng Ngheredigion i dai , ‘Ble ti’n mynd i fyw?’ a chynrychiolydd o Shelter Cymru.

Wrth siarad cyn y lansiad ar y maes, rhybuddiodd Tamsin Davies llefarydd cymunedau cynaliadwy Cymdeithas yr Iaith, nad oedd cyrff yn paratoi ar gyfer y newidiadau: “Mae ymatebion y cynghorau yn awgrymu bod dim wedi newid yn sgil y ddeddfwriaeth. Mae angen i’r Llywodraeth a’r cynghorau weithredu’n gyflym er mwyn sicrhau bod symud ymlaen i weithredu’r newidiadau pwysig a cafwyd drwy’r ddeddfwriaeth. Mae angen amserlen gan y Llywodraeth o ran dod ag adrannau’r ddeddfwriaeth sy’n ymwneud a’r iaith i rym – ydyn nhw’n bwriadu ei weithredu cyn yr etholiadau fis Mai nesaf? Neu ydyn nhw’n mynd i lusgo eu traed?

“Mae nifer o gynghorau dan yr argraff bod modd iddyn nhw barhau yn yr un ffordd ag o’r blaen, ond dylen nhw fod yn paratoi a phwyso ar y Llywodraeth am arweiniad. Mae’r newid yn y gyfraith yn creu cyfle i gynghorau weithredu’n flaengar o blaid y Gymraeg. Fel mae pethau, mae perygl y bydd y sefyllfa yn arwain at ddryswch a llanast, fel mae profiad yng Ngheredigion yn dangos. Yn syth wedi pasio’r ddeddfwriaeth fe ysgrifennon ni at y Llywodraeth i ofyn beth oedd eu cynlluniau i sicrhau bod cynghorau yn derbyn arweiniad, ond nid oes cynlluniau clir ganddyn nhw i ddiweddaru’r canllawiau.”

Ddechrau Gorffennaf, pleidleisiodd cynghorwyr Ceredigion dros gadw at bolisi sy’n golygu bod angen asesu effaith iaith ar rai datblygiadau unigol nad ydynt yn y Cynllun Datblygu Lleol: polisi sy’n groes i gyngor technegol cenedlaethol ar gynllunio – TAN20. Rhybuddiodd swyddogion y cyngor nad oes sicrwydd bod penderfyniad cyngor i gadw at y polisi yn gyfreithlon.

Ychwanegodd Ms Davies: “Er bod swyddogion Cyngor Ceredigion wedi dweud bod polisi eu cynghorwyr yn mynd yn groes i ganllawiau presennol, TAN20, pe na bai’r Cyngor yn gofyn am asesiad effaith iaith ar ddatblygiadau o’r fath, gallai’r Cyngor fod yn agored i her gyfreithiol oherwydd bod y Gymraeg yn ystyriaeth berthnasol i ddatblygiad penodol. Felly mae TAN20 a’r ddeddfwriaeth newydd yn gwrthddweud ei gilydd.”

Wrth sôn am alwad y mudiad am Fesur Cartrefi Fforddiadwy i Bawb, ychwanegodd: “Er y dylai’r Gymraeg, yn y pendraw, fod yn fwy o ystyriaeth yn y gyfundrefn gynllunio yn sgil y Ddeddf Cynllunio, os yw’r Gymraeg i ffynnu am y blynyddoedd i ddod, mae angen mynd i’r afael â defnydd o’r stoc tai presennol. Mae’n glir bod costau tai a rhentu yn rhai o’r ffactorau sy’n cyfrannu at allfudo a symudoledd poblogaeth – patrymau sydd, ar y cyfan, yn niweidiol iawn i’r Gymraeg. Felly mae angen ymdrech i wneud y stoc tai’n fwy fforddiadwy.”

Business

A more connected Wales: Ogi to provide Welsh language support through eero

Published

1 month ago

October 14, 2024

Madeline Knox

Starting today, Ogi- Wales’s biggest alternative telecoms company- has taken the innovative leap to back the provision of Welsh language on the eero wifi software.

Amazon’s eero delivers fast, reliable and secure wifi to every corner of the home. Using the latest mesh technology, eero brings seamless coverage, whether you’re streaming, gaming, or working from home. The Amazon eero suite of products is available on all Ogi 400, Ogi 500 and Ogi 1Gig packages.

Ogi’s commitment to continuously improving for their Welsh customers is demonstrated through this new partnership. This milestone makes eero one of the few smart home systems to offer Welsh-language support in its mobile app.

Within the eero app, engineers have incorporated familiar Welsh-language terms to further the experience for users.

Speaking about the new feature, Ogi’s Brand Marketing Director, Sarah Vining, said: “Ogi’s mission has always been to provide world-class services that are inherently Welsh.”

“Working with the team at eero, we’re not only bringing cutting-edge technology to Welsh homes but also making it more accessible for our customers, and for users all over Wales too. This partnership reflects our shared vision to make the internet more accessible to everyone.”

“Our mission is to bring fast, reliable, and secure wifi to customers around the world.” said Mark Sieglock, eero EVP, Software and Services. “We’re thrilled to partner with Ogi to add Welsh language support, making the eero app more accessible to Welsh speakers in Wales.”

Welsh language support is now available to all eero users by downloading the latest software update (release 6.47.0)

Cymraeg

Hybu’r Gymraeg drwy sioe lwyfan

Published

6 months ago

May 23, 2024

Tom Sinclair

Ar faes Eisteddfod yr Urdd heddiw ym Meifod (29 Mai) caiff sioe lwyfan newydd ei dangos a fydd yn hyrwyddo’r Gymraeg i bobl ifanc ledled Cymru. Manon Steffan Ros sydd wedi creu’r sioe Geiriau i gwmni Mewn Cymeriad yn dilyn comisiwn gan Gomisiynydd y Gymraeg.

Bydd y sioe, sydd wedi ei hanelu at bobl ifanc ym mlynyddoedd 7, 8 a 9 ysgolion uwchradd, yn cyd-fynd â phecyn addysg newydd sydd wedi ei ddatblygu gan y Comisiynydd ac a fydd ar gael ar lwyfan addysgol, Hwb.

Yn ôl Manon Steffan Ros, roedd yn braf derbyn y cais i wneud y gwaith hwn er yn un heriol,

“Er mwyn hybu’r Gymraeg i’n pobl ifanc a’u hannog i’w defnyddio mae angen manteisio ar amryw o ffyrdd i wneud hynny. Mae sioe lwyfan, sydd yn mynd mewn i ysgolion, yn gyfle gwych i bwysleisio rôl y Gymraeg yn ein bywydau bob dydd, drwy ddefnyddio cerddoriaeth gyfoes a iaith sydd yn berthnasol iddyn nhw.

“Roedd yn her, serch hynny, i ddatblygu sgript a oedd yn cyfleu yr holl elfennau yma, tra ar yr un pryd yn hyrwyddo’r neges gyffredinol fod angen defnyddio’r Gymraeg er mwyn iddi oroesi.

“Gobeithio bydd y sioe yn gyfrwng i arwain at drafodaeth bellach ymysg pobl ifanc a’u hathrawon am bwysigrwydd y Gymraeg.”

I gyd-fynd â’r sioe, mae pecyn addysg wedi ei greu hefyd sydd yn cynnig amryw ddeunyddiau ar gyfer gwersi. Mae’r pecyn yn cynnwys cyflwyniadau ac atodiadau sydd yn rhannu gwybodaeth am y Gymraeg, ei phwysigrwydd fel sgil mewn bywyd bob dydd, ieithoedd lleiafrifol eraill ar draws y byd, yn ogystal ag egluro rôl Comisiynydd y Gymraeg.

Yn ôl Efa Gruffudd Jones., Comisiynydd y Gymraeg, y gobaith yw fod y gwaith hyn yn ymateb i angen,

“Rwyf wedi nodi yn aml fod plant a phobl ifanc yn flaenoriaeth i fi ac rydym yn gyson yn derbyn ceisiadau gan ysgolion am wybodaeth am ein gwaith. Y nod gyda’r pecyn hwn yw cynnig pecyn ymarferol y gellir dewis gweithgareddau ohono.

“Bydd hefyd, gobeithio, yn gymorth i athrawon a ddisgyblion ddeall yn well, nid yn unig rôl Comisiynydd y Gymraeg ond sefyllfa’r Gymraeg ar lefel genedlaethol a rhyngwladol.

“Gobeithio y caiff ei ddefnyddio’n eang.”

Un ysgol sydd wedi cael cyfle i weld y sioe eisoes yw Ysgol Bro Hyddgen ym Machynlleth yn nalgylch yr Eisteddfod. Mae Nansi Lloyd yn mlwyddyn 7 ac fe wnaeth fwynhau yn fawr,

“Roedd y sioe yn symud yn gyflym oedd yn grêt ac roeddem i gyd yn meddwl fod y defnydd o gerddoriaeth Gymraeg gyfoes yn dda iawn. Fe wnaeth i fi feddwl am pam mod i’n siarad Cymraeg a phwysleisio pa mor bwysig yw siarad yr iaith yn naturiol bob dydd, ac nid yn yr ysgol yn unig.

“Rwy’n gobeithio mynd i’w gweld eto yn yr Eisteddfod.”

Mae Alaw Jones yn athrawes yn ysgol Bro Hyddgen ac yn gweld gwerth yn y sioe a’r pecyn addysg,

“Mae yn medru bod yn heriol cyflwyno’r Gymraeg yn enwedig mewn oes lle mae cyfryngau cymdeithasol yn chwarae rôl mor flaenllaw yn mywydau pobl ifanc. Roedd y sioe hon yn gyfrwng i arwain ar drafodaeth bellach am y Gymraeg yn ein cymdeithas heddiw a braf oedd gweld ymateb y bobl ifanc i’r sioe.

“Mae’r pecyn addysg yn adnodd defnyddiol a fydd yn ein caniatáu i drafod y Gymraeg mewn cyd-destun ehangach, cyd-destun rhyngwladol, ac yn pwysleisio manteision siarad yr iaith o safbwynt sgil yn y byd gwaith.”

Caiff y sioe, Geiriau¸ ei pherfformio ar stondin Llywodraeth Cymru am 2pm ar ddydd Mercher, 29 Mai a bydd sesiwn holi ac ateb yn dilyn yng nghwmni Efa Gruffudd Jones, Manon Steffan Ros ac Owen Alun sydd yn perfformio’r sioe.

Cymraeg

Last ditch plea to HSBC to reverse decision to axe Welsh language phone line

Published

10 months ago

January 11, 2024

Tom Sinclair

AN MS has issued a last ditch plea to HSBC to reverse its “unacceptable” decision to axe its Welsh language phone service.

Llŷr Gruffydd, who represents North Wales in the Senedd, has spoken out as January 15, the date when the phone line is due to come to an end fast approaches.

The Plaid Cymru politician said executives at the baking giant still have an “opportunity to do the right thing”.

HSBC came under fire after politicians were informed of the bank’s decision to axe its Welsh language service by letter on Wednesday, November 8.

The Senedd’s Culture Committee wrote to the corporation accusing it of “contempt” towards Welsh speakers.

It added that its “failure to maintain an approach consistent with its values is considered disingenuous and disturbing”.

The committee also questioned statements made by José Carvalho, HSBC’s head of wealth and personal banking, who spoke in front of it on November 29.

The banker said that the Welsh-language helpline receives around 22 calls a day, and that the bank had ended up “with only 6% of the calls that are coming in being answered in Welsh” by them.

However, the committee hit back saying this indicates a fundamental failure of service by the bank because it means 94% of calls to the service are not being answered in Welsh,.

The Committee said that the “low number of calls” to the line “reflects” the bank’s “inability to provide a functioning and coherent service that meets the needs of its Welsh speaking customers.”

Llŷr Gruffydd said: “HSBC still has an opportunity to do the right thing by reversing its unacceptable and wrongheaded decision to bring its Welsh language phone service to an end.

“Executives at HSBC should remember that many customers use their banking services because of its Welsh language phone service.

“The bank argues that there isn’t sufficient demand for the helpline because it receives 22 calls a day on average.

“But it’s abundantly clear from the data that with only 6% of those calls being answered in Welsh, they’ve not been coming anywhere near to providing an adequate service.

“Phone calls that are made to the helpline in Welsh should be answered in Welsh. It’s no wonder that a lot of Welsh speakers have given up on phoning it.

“Instead of scrapping the service HSBC’s should invest in it properly for at least 12 months, and that includes ensuring that it is well-advertised. Then at the end of that period it could make a much better assessment of demand.

“The bank’s pledge to ‘arrange a call back in Welsh, within 3 working days is astonishingly disrespectful to Welsh speakers, as well as utterly insensitive to the financial pressures some people will face.

“For a significant number of people, accessing their bank through Welsh is not a ‘choice’ as HSBC claimed.

“HSBC say they ‘have confirmed that all customers can bank in English’, which is frankly an attitude that belongs to the last century. It is also untrue, especially for many elderly and vulnerable people.

“There is understandably a huge amount of anger and frustration right across Wales with HSBC’s general attitude towards the Welsh language.

“Recently I was contacted by a constituent who was quite rightly angry because she had been asked by a member of HSBC’s customer care team to resend a Welsh language query in English.

“That is one of many examples of HSBC’s complete and utter disregard for Welsh speakers.

“As a Welsh speaker myself and as a member of the Senedd’s Culture Committee, I share the real sense of frustration that’s out there.

“Many of their customers in Wales have also seen their local branches close over the last decade.

“The impact of this on their older customers is particularly acute, as well as those who don’t have access to digital technology.

“Though HSBC likes to describe itself as the world’s local bank, it is abundantly clear that this is not the case in Wales as it abandons Welsh speakers and abandons our high streets by shutting down local branches.”