Cymraeg

Ffermwr anfoddog yw enillydd hynaf y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain

Published

9 years ago

August 19, 2015

Mae Glyn Baines wedi treulio oes yn mireinio ei sgiliau yn gyson.

MAE CYN-FFERMWR, a adawodd y busnes teuluol pan oedd yn ei dridegau i ddilyn ei freuddwyd o fod yn artist, wedi ennill y Fedal Aur yn 84 mlwydd oed. Ef yw’r person hynaf erioed i dderbyn y gydnabyddiaeth hon.

Bydd Glyn Baines, 84 mlwydd oed, o’r Bala yn derbyn y wobr gan drefnwyr yr arddangosfa celfyddyd weledol eleni yn yr Eisteddfod Genedlaethol am ei gyfres o collages lled-haniaethol. Bydd hefyd yn derbyn siec am £5,000 ar ôl curo cystadleuaeth gan amrywiaeth o geisiadau cryf.

Mae’r Fedal Aur am Gelfyddyd Gain yn un o ddim ond ychydig o wobrau cenedlaethol a roddir i artistiaid a gwneuthurwyr Cymreig, a’i nod yw ceisio anrhydeddu rhagoriaeth, gweledigaeth a dyfeisgarwch ymysg artistiaid gweledol yng Nghymru.

“Mae rhai artistiaid yn cyrraedd eu hanterth yn rhy gynnar, rhai eraill yn profi llanw a thrai, gan ddod yn ôl i’r amlwg gyda chasgliadau newydd wrth iddynt aeddfedu. Mae Glyn Baines wedi treulio oes yn mireinio ei sgiliau yn gyson, ac yn 84 mlwydd oed mae’n cynhyrchu ei waith cryfaf hyd yn hyn,” meddai Angharad Pearce-Jones, un o aseswyr y wobr.

“Mae’r gweithiau diweddaraf hyn yn ymgorffori blynyddoedd o hyfforddi’r llygad i sylwi, dethol a symleiddio – o gynfasau ag olew trwm i collages lled-haniaethol, o ambell fotiff y gellir ei adnabod i haniaeth llwyr. Gyda banc y cof gweledol sydd gan Åμr yn ei wythdegau, mae Glyn Baines yn gallu taro i mewn ac allan ac nid yw’n teimlo’r angen i atgynhyrchu’r byd fel y mae pawb arall yn ei weld.”

Wrth sôn am ei gasgliad, dywedodd Mr Baines: “Rwy’n hoffi disgrifio fy ngwaith fel dathliad o liw a bywyd. Pan rwy’n edrych allan o’r ffenestr gartref mae pob bore yn wahanol – mae nodwydd gwyrdd tywyll ein ffynidwydden yn cyferbynnu â’r awyr ocr cynnes weithiau ond yn edrych yn hollol wahanol yn erbyn yr awyr las llachar bryd arall, ac mae’r newidiadau yma’n rhan o’r hyn sydd wedi ysbrydoli’r casgliad hwn.

“Mae yna saith darn i gyd, ac mae pob un yn golygu llawer i mi. Dydw i ddim yn un am wobrau fel arfer ond mae adborth aseswyr yr Eisteddfod Genedlaethol wedi cyffwrdd fy nghalon, ac rwy’n edrych ymlaen i’w gweld yn cael eu harddangos ym Meifod, sef lle mor brydferth ar gyfer yr Åμyl.”

Cafodd Mr Baines ei eni yng Ngharrog ger Corwen, a gadawodd yr Ysgol Ramadeg i Fechgyn yn y Bala yn bymtheg mlwydd oed yn 1948 a mynd i weithio ar fferm y teulu. Yn fuan wedyn symudodd y teulu i fferm fwy o faint yn Sarn ger Botwnnog yn LlÅ·n ond celf oedd ei wir gariad a dechreuodd fynychu dosbarthiadau nos gydag athro celf brwdfrydig o’r enw DC Roberts.

Roedd Roberts wedi ennill y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain yn yr Eisteddfod Genedlaethol pan gynhaliwyd hi ym Mhwllheli yn 1955, ac ysbrydolodd ef Mr Baines i fynd i ysgol gelf. Gan rentu ystafelloedd mewn ffermdy lleol a gweithio fel labrwr i gefnogi ei wraig a’i ddau fab ifanc, cwblhaodd Mr Baines gwrs tair blynedd yn Wrecsam. Treuliodd flwyddyn arall yn hyfforddi i fod yn athro yn Ysgol Gelf a Dylunio Caerdydd, cyn symud yn ôl i’r Bala i fod yn athro celf. Aeth yn ei flaen i dreulio 23 mlynedd yn athro celf yn Ysgol y Berwyn, Bala hyd nes yr ymddeolodd yn 1989.

Roedd ei ddisgyblion yn Ysgol y Berwyn yn cynnwys Iwan Bala, a aeth yn ei flaen i ddod yn adnabyddus fel artist, awdur ac uwch ddarlithydd ym Mhrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant. Bu Bala yn artist preswyl yn yr Oriel Genedlaethol yn Zimbabwe ac yn guradur yn Galeri Caernarfon. Cafodd Bala yntau’r Wobr Aur am Gelfyddyd Gain yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn 1997.

Parhaodd Mr Baines i ddilyn ei gariadatbaentiohaniaetholganymuno â Gweled – Cymdeithas Gymraeg y Celfyddydau Gweledol, a thua diwedd ei yrfa fel athro, agorodd ei stiwdio ei hun yn y Bala. Ar ôl iddo ymddeol, parhaodd i arddangos ei waith mewn sioeau ledled gogledd Cymru a Chaer. Y tro diwethaf iddo arddangosfa yn yr Eisteddfod Genedlaethol oedd yn 1995 pan gynhaliwyd yr Åμyl yn Abergele.

Dywedodd Robyn Tomos, Swyddog Celfyddydau Gweledol Eisteddfod Genedlaethol Cymru: “Roedd detholwyr y wobr yn unfryd eu barn y dylid rhoi’r Fedal Aur am Gelfyddyd Gain i Glyn Baines am gasgliad sydd, er ei fod yn haniaethol ei natur, wedi tynnu’n gryf oddi ar brofiad yr artist yn ei amgylchfyd.

“Mae ei waith yn ychwanegiad i’w groesawu i’r arddangosfa celfyddydau gweledol eleni, sy’n cynnwys darnau gan 22 o artistiaid a ddisgrifiwyd yn ‘brydferth, gonest a chyfareddol’ gan y curaduriaid. Mae’r arddangosfa’n ceisio apelio at groestoriad o bobl sy’n caru celf, ac eleni mae’n cynnwys ffilm fywgraffiadol fer am yr artistiaid a ddetholwyd yn ogystal â deunydd deongliadol am eu gwaith. Edrychwn ymlaen i arddangos rhai o’r doniau artistig gorau un yng Nghymru i ymwelwyr dros yr wyth niwrnod.”

Business

A more connected Wales: Ogi to provide Welsh language support through eero

Published

1 month ago

October 14, 2024

Madeline Knox

Starting today, Ogi- Wales’s biggest alternative telecoms company- has taken the innovative leap to back the provision of Welsh language on the eero wifi software.

Amazon’s eero delivers fast, reliable and secure wifi to every corner of the home. Using the latest mesh technology, eero brings seamless coverage, whether you’re streaming, gaming, or working from home. The Amazon eero suite of products is available on all Ogi 400, Ogi 500 and Ogi 1Gig packages.

Ogi’s commitment to continuously improving for their Welsh customers is demonstrated through this new partnership. This milestone makes eero one of the few smart home systems to offer Welsh-language support in its mobile app.

Within the eero app, engineers have incorporated familiar Welsh-language terms to further the experience for users.

Speaking about the new feature, Ogi’s Brand Marketing Director, Sarah Vining, said: “Ogi’s mission has always been to provide world-class services that are inherently Welsh.”

“Working with the team at eero, we’re not only bringing cutting-edge technology to Welsh homes but also making it more accessible for our customers, and for users all over Wales too. This partnership reflects our shared vision to make the internet more accessible to everyone.”

“Our mission is to bring fast, reliable, and secure wifi to customers around the world.” said Mark Sieglock, eero EVP, Software and Services. “We’re thrilled to partner with Ogi to add Welsh language support, making the eero app more accessible to Welsh speakers in Wales.”

Welsh language support is now available to all eero users by downloading the latest software update (release 6.47.0)

Cymraeg

Hybu’r Gymraeg drwy sioe lwyfan

Published

6 months ago

May 23, 2024

Tom Sinclair

Ar faes Eisteddfod yr Urdd heddiw ym Meifod (29 Mai) caiff sioe lwyfan newydd ei dangos a fydd yn hyrwyddo’r Gymraeg i bobl ifanc ledled Cymru. Manon Steffan Ros sydd wedi creu’r sioe Geiriau i gwmni Mewn Cymeriad yn dilyn comisiwn gan Gomisiynydd y Gymraeg.

Bydd y sioe, sydd wedi ei hanelu at bobl ifanc ym mlynyddoedd 7, 8 a 9 ysgolion uwchradd, yn cyd-fynd â phecyn addysg newydd sydd wedi ei ddatblygu gan y Comisiynydd ac a fydd ar gael ar lwyfan addysgol, Hwb.

Yn ôl Manon Steffan Ros, roedd yn braf derbyn y cais i wneud y gwaith hwn er yn un heriol,

“Er mwyn hybu’r Gymraeg i’n pobl ifanc a’u hannog i’w defnyddio mae angen manteisio ar amryw o ffyrdd i wneud hynny. Mae sioe lwyfan, sydd yn mynd mewn i ysgolion, yn gyfle gwych i bwysleisio rôl y Gymraeg yn ein bywydau bob dydd, drwy ddefnyddio cerddoriaeth gyfoes a iaith sydd yn berthnasol iddyn nhw.

“Roedd yn her, serch hynny, i ddatblygu sgript a oedd yn cyfleu yr holl elfennau yma, tra ar yr un pryd yn hyrwyddo’r neges gyffredinol fod angen defnyddio’r Gymraeg er mwyn iddi oroesi.

“Gobeithio bydd y sioe yn gyfrwng i arwain at drafodaeth bellach ymysg pobl ifanc a’u hathrawon am bwysigrwydd y Gymraeg.”

I gyd-fynd â’r sioe, mae pecyn addysg wedi ei greu hefyd sydd yn cynnig amryw ddeunyddiau ar gyfer gwersi. Mae’r pecyn yn cynnwys cyflwyniadau ac atodiadau sydd yn rhannu gwybodaeth am y Gymraeg, ei phwysigrwydd fel sgil mewn bywyd bob dydd, ieithoedd lleiafrifol eraill ar draws y byd, yn ogystal ag egluro rôl Comisiynydd y Gymraeg.

Yn ôl Efa Gruffudd Jones., Comisiynydd y Gymraeg, y gobaith yw fod y gwaith hyn yn ymateb i angen,

“Rwyf wedi nodi yn aml fod plant a phobl ifanc yn flaenoriaeth i fi ac rydym yn gyson yn derbyn ceisiadau gan ysgolion am wybodaeth am ein gwaith. Y nod gyda’r pecyn hwn yw cynnig pecyn ymarferol y gellir dewis gweithgareddau ohono.

“Bydd hefyd, gobeithio, yn gymorth i athrawon a ddisgyblion ddeall yn well, nid yn unig rôl Comisiynydd y Gymraeg ond sefyllfa’r Gymraeg ar lefel genedlaethol a rhyngwladol.

“Gobeithio y caiff ei ddefnyddio’n eang.”

Un ysgol sydd wedi cael cyfle i weld y sioe eisoes yw Ysgol Bro Hyddgen ym Machynlleth yn nalgylch yr Eisteddfod. Mae Nansi Lloyd yn mlwyddyn 7 ac fe wnaeth fwynhau yn fawr,

“Roedd y sioe yn symud yn gyflym oedd yn grêt ac roeddem i gyd yn meddwl fod y defnydd o gerddoriaeth Gymraeg gyfoes yn dda iawn. Fe wnaeth i fi feddwl am pam mod i’n siarad Cymraeg a phwysleisio pa mor bwysig yw siarad yr iaith yn naturiol bob dydd, ac nid yn yr ysgol yn unig.

“Rwy’n gobeithio mynd i’w gweld eto yn yr Eisteddfod.”

Mae Alaw Jones yn athrawes yn ysgol Bro Hyddgen ac yn gweld gwerth yn y sioe a’r pecyn addysg,

“Mae yn medru bod yn heriol cyflwyno’r Gymraeg yn enwedig mewn oes lle mae cyfryngau cymdeithasol yn chwarae rôl mor flaenllaw yn mywydau pobl ifanc. Roedd y sioe hon yn gyfrwng i arwain ar drafodaeth bellach am y Gymraeg yn ein cymdeithas heddiw a braf oedd gweld ymateb y bobl ifanc i’r sioe.

“Mae’r pecyn addysg yn adnodd defnyddiol a fydd yn ein caniatáu i drafod y Gymraeg mewn cyd-destun ehangach, cyd-destun rhyngwladol, ac yn pwysleisio manteision siarad yr iaith o safbwynt sgil yn y byd gwaith.”

Caiff y sioe, Geiriau¸ ei pherfformio ar stondin Llywodraeth Cymru am 2pm ar ddydd Mercher, 29 Mai a bydd sesiwn holi ac ateb yn dilyn yng nghwmni Efa Gruffudd Jones, Manon Steffan Ros ac Owen Alun sydd yn perfformio’r sioe.

Cymraeg

Last ditch plea to HSBC to reverse decision to axe Welsh language phone line

Published

10 months ago

January 11, 2024

Tom Sinclair

AN MS has issued a last ditch plea to HSBC to reverse its “unacceptable” decision to axe its Welsh language phone service.

Llŷr Gruffydd, who represents North Wales in the Senedd, has spoken out as January 15, the date when the phone line is due to come to an end fast approaches.

The Plaid Cymru politician said executives at the baking giant still have an “opportunity to do the right thing”.

HSBC came under fire after politicians were informed of the bank’s decision to axe its Welsh language service by letter on Wednesday, November 8.

The Senedd’s Culture Committee wrote to the corporation accusing it of “contempt” towards Welsh speakers.

It added that its “failure to maintain an approach consistent with its values is considered disingenuous and disturbing”.

The committee also questioned statements made by José Carvalho, HSBC’s head of wealth and personal banking, who spoke in front of it on November 29.

The banker said that the Welsh-language helpline receives around 22 calls a day, and that the bank had ended up “with only 6% of the calls that are coming in being answered in Welsh” by them.

However, the committee hit back saying this indicates a fundamental failure of service by the bank because it means 94% of calls to the service are not being answered in Welsh,.

The Committee said that the “low number of calls” to the line “reflects” the bank’s “inability to provide a functioning and coherent service that meets the needs of its Welsh speaking customers.”

Llŷr Gruffydd said: “HSBC still has an opportunity to do the right thing by reversing its unacceptable and wrongheaded decision to bring its Welsh language phone service to an end.

“Executives at HSBC should remember that many customers use their banking services because of its Welsh language phone service.

“The bank argues that there isn’t sufficient demand for the helpline because it receives 22 calls a day on average.

“But it’s abundantly clear from the data that with only 6% of those calls being answered in Welsh, they’ve not been coming anywhere near to providing an adequate service.

“Phone calls that are made to the helpline in Welsh should be answered in Welsh. It’s no wonder that a lot of Welsh speakers have given up on phoning it.

“Instead of scrapping the service HSBC’s should invest in it properly for at least 12 months, and that includes ensuring that it is well-advertised. Then at the end of that period it could make a much better assessment of demand.

“The bank’s pledge to ‘arrange a call back in Welsh, within 3 working days is astonishingly disrespectful to Welsh speakers, as well as utterly insensitive to the financial pressures some people will face.

“For a significant number of people, accessing their bank through Welsh is not a ‘choice’ as HSBC claimed.

“HSBC say they ‘have confirmed that all customers can bank in English’, which is frankly an attitude that belongs to the last century. It is also untrue, especially for many elderly and vulnerable people.

“There is understandably a huge amount of anger and frustration right across Wales with HSBC’s general attitude towards the Welsh language.

“Recently I was contacted by a constituent who was quite rightly angry because she had been asked by a member of HSBC’s customer care team to resend a Welsh language query in English.

“That is one of many examples of HSBC’s complete and utter disregard for Welsh speakers.

“As a Welsh speaker myself and as a member of the Senedd’s Culture Committee, I share the real sense of frustration that’s out there.

“Many of their customers in Wales have also seen their local branches close over the last decade.

“The impact of this on their older customers is particularly acute, as well as those who don’t have access to digital technology.

“Though HSBC likes to describe itself as the world’s local bank, it is abundantly clear that this is not the case in Wales as it abandons Welsh speakers and abandons our high streets by shutting down local branches.”