Cymraeg

Llenyddiaeth Cymru yn ymladd yn ôl

Published

7 years ago

July 7, 2017

BEIRNIADWYD Llywodraeth Cymru adroddiad sy’n edrych ar y cymorth a roddir i gyhoeddi yng Nghymru.

Comisiynwyd yr adolygiad eang ei gwmpas gan Ken Skates ym mis Medi 2015 a’i gadeirio gan yr Athro Medwin Hughes i ystyried prif amcanion Llywodraeth Cymru wrth gefnogi cyhoeddi a llenyddiaeth yng Nghymru ac i ystyried a oedd yr amcanion hynny’n parhau’n addas ar gyfer yr 21ain ganrif.

Ystyriwyd hefyd y gefnogaeth gyfredol ar gyfer cyhoeddi a llenyddiaeth yng Nghymru, y berthynas rhwng y cyrff sy’n gyfrifol am roi’r gefnogaeth, effaith datblygiadau digidol ar y diwydiant cyhoeddi a threfniadau gweinyddol cefnogaeth Llywodraeth Cymru i wasanaeth newyddion Cymraeg ar-lein.

Gan siarad yn y Senedd, croesawodd Ysgrifennydd yr Economi gyfraniad y cyrff partner a’r cyhoedd i’r adolygiad a dywedodd ei fod yn dangos y pwysigrwydd a roddir i draddodiad llenyddol cyfoethog Cymru a’i diwydiant cyhoeddi byrlymus.

Dywedodd Ken Skates: “Mae adroddiad yr adolygiad o gefnogaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer cyhoeddi a llenyddiaeth yng Nghymru wedi cyrraedd. Mae’n crynhoi’r dystiolaeth a roddwyd gan gyrff partner, y diwydiant a’r cyhoedd.

“Mae’r panel yn cydnabod y myrdd arferion da a’r gefnogaeth effeithiol i gyhoeddi a llenyddiaeth y dylid eu cadw a’u datblygu at y dyfodol.

“Mae’n enwi’r meysydd lle mae angen i’r gefnogaeth esblygu i ddiwallu anghenion yr oes ddigidol a chafwyd hefyd dystiolaeth glir bod yna broblemau go iawn mewn rhai meysydd, o ran cynllunio strategol, pennu blaenoriaethau, llywodraethiant, rheoli risg, gwariant a sicrhau bod gweithgareddau’n llwydo i gyflawni’r canlyniadau sydd eu hangen arnom.

“Mae’r adroddiad rwy’n ei gyhoeddi heddiw yn cynnig cyfres o argymhellion. Mae rhai ohonyn nhw ar gyfer Llywodraeth Cymru, a rhai eraill ar gyfer y diwydiant a’r prif gyrff cyflawni.

“O ystyried cryfder a grym y dystiolaeth a ddaeth i law, rwy’n bwriadu derbyn y prif argymhellion a bydd Llywodraeth Cymru yn awr yn gweithio gyda’r cyrff perthnasol i’w rhoi ar waith.”

Yn ei adroddiad, mae’r panel yn cynnig dadl gref bod Llywodraeth Cymru’n parhau i roi cefnogaeth ariannol briodol i draddodiad llenyddol dwyieithog Cymru er mwyn iddo allu parhau i ffynnu yn y 21ain ganrif, i sicrhau ei effaith ryngwladol ac i helpu pobl ledled Cymru i’w fwynhau a chymryd rhan ynddo.

Mae’n dadlau dros ddiwydiant cyhoeddi cryf ac arloesol sy’n cynnal swyddi o ansawdd uchel, sy’n cystadlu ar y llwyfan ryngwladol ac sy’n caniatáu i lenorion proffesiynol o bob cefndir i ddatblygu gyrfa yng Nghymru.

Mae’r adroddiad yn cynnwys cyfres o argymhellion y bydd Llywodraeth Cymru’n ymateb yn ffurfiol iddynt maes o law.

Un o’r rheini yw y dylai Llywodraeth Cymru geisio cytundeb gyda Chyngor Llyfrau Cymru i ysgwyddo rhai o gyfrifoldebau Llenyddiaeth Cymru, gan gynnwys Llyfr y Flwyddyn (er mwyn cynyddu ei impact masnachol), bwrsariaethau, gwyliau llenyddol a Llenorion ar Daith a’r ddarpariaeth ar gyfer plant a phobl ifanc.

Dywedodd Ysgrifennydd yr Economi: “Mae rhai o’r newidiadau sy’n cael eu hargymell yn fawr ond maen nhw’n ymateb i anghenion penodol mewn maes penodol. Nid ydynt yn fesur mewn unrhyw ffordd o waith da ehangach y Cyngor Celfyddydau na Llenyddiaeth Cymru gan gynnwys y ffordd wych y maen nhw’n cynnal digwyddiadau a gweithgareddau mawr sy’n gysylltiedig â’n blynyddoedd thematig. Bydd y rheini’n parhau heb eu newid.

“Rwyf wedi cael fy argyhoeddi bod angen cymryd y camau hyn i greu fframwaith o gymorth ar gyfer cyhoeddi a llenyddiaeth sy’n fwy effeithiol ac sy’n addas ar gyfer y dyfodol.”

Adroddiad Fodd bynnag, bu beirniadu ar gyfer diffyg amhleidioldeb a diffyg arbenigedd ymhlith aelodaeth y Pwyllgor.

Cadeirydd y Pwyllgor, yr Athro Medwin Hughes yn ar y Bwrdd o wasg Prifysgol Cymru. Honnir y golygai ei safbwynt ar y wasg Prifysgol Cymru nad oedd achos o wrthdaro buddiannau yn ei rôl ar y Pwyllgor. Tra roedd Llywodraeth Cymru wedi ceisio osgoi’r broblem honno drwy eithrio cyhoeddi academaidd o gylch gwaith y Pwyllgor, yn absenoldeb cyhoeddwr unig academaidd Cymru o’r adolygiad ystyrir mor anghyson.

Mae’r panel hefyd drwy gamgymeriad yn cyfuno grantiau ymlaen llaw awdur y Cyngor Llyfrau â bwrsariaethau llenyddiaeth Cymru.

Nid oes unrhyw ariannu dwbl, fel yr honna’r adroddiad.

Cafodd Llenyddiaeth Cymru gyfarfod gydag Ysgrifennydd y Cabinet a’i swyddogion i godi pryderon difrifol ynghylch yr Adolygiad i Gyhoeddi a Llenyddiaeth. Ymhlith rhain, mae pryderon ynghylch y dystiolaeth a gynhigiwyd yn yr adolygiad a’i berthynas â’r argymhellion.

Dywedodd Datganiad gan Llenyddiaeth Cymru: ‘Mae Llenyddiaeth Cymru yn falch o fod wedi cynnal, mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru a Chyngor Celfyddydau Cymru, nifer o brosiectau sylweddol sydd wedi ehangu’r cyswllt â llenyddiaeth yn ei holl ffurfiau. Mae’r rhain yn cynnwys: Menter Datblygu Llenyddiaeth De Cymru, prosiectau cymunedol yng Nghanolfan Ysgrifennu Tŷ Newydd, Roald Dahl 100 Cymru, Bardd Cenedlaethol Cymru, Bardd Plant Cymru, Awdur Ieuenctid Cymru, Y Lolfa Lên, Diwrnod Rhyngwladol Dylan Thomas, Her 100 Cerdd, a datblygiadau newydd mewn twristiaeth lenyddol.

‘Gan weithio’n agos ag ystod eang o awduron ac unigolion sy’n gweithio ym maes llenyddiaeth, mae Llenyddiaeth Cymru yn ymrwymedig i sbarduno a dathlu rhagoriaeth lenyddol, ymestyn y diffiniad o lenyddiaeth, ei ddemocrateiddio ac ehangu ei gyrhaeddiad.

‘Mae Llenyddiaeth Cymru yn rhan o drafodaethau parhaus â’r rhanddeiliaid allweddol er mwyn datblygu strategaethau a fydd yn fuddiol i’r sector drwyddi draw’.

Cymraeg

Strategaeth yr iaith Gymraeg dan adolygiad yng nghanol galwadau am gyfeiriad cliriach

Published

4 days ago

December 17, 2024

Tom Sinclair

MAE SAMUEL KURTZ AS, Ysgrifennydd Cysgodol y Cabinet dros yr Iaith Gymraeg, wedi annog Llywodraeth Cymru i ailfeddwl eu dull o weithredu targed uchelgeisiol Cymraeg 2050 yn sgil pryderon a godwyd mewn adroddiad diweddar gan y Senedd.

Mae strategaeth Cymraeg 2050 yn anelu at sicrhau miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn canol y ganrif hon, ond mae amheuon wedi cael eu codi am ei hyfywedd. Mae canfyddiadau’r Pwyllgor Plant a Phobl Ifanc yn tynnu sylw at heriau fel marweiddio yn nifer yr athrawon Cymraeg a gostyngiad yn y defnydd o’r iaith ymhlith pobl ifanc.

Mae Mr Kurtz, sy’n cynrychioli Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro, wedi ymuno â’r galwadau i Lywodraeth Cymru ailystyried eu cynlluniau. Dywedodd:

“Mae Ceidwadwyr Cymreig wedi galw ers tro am strategaeth gliriach gan Lywodraeth Cymru i gyflawni eu targed Cymraeg 2050.

“Gyda nifer y siaradwyr Cymraeg yn gostwng dros y ddau ddegawd diwethaf, mae’n hanfodol bod y duedd hon yn cael ei gwrthdroi. O ystyried y marweiddio yn nifer yr athrawon Cymraeg a’r gostyngiad yn y defnydd o’r Gymraeg ymhlith pobl ifanc, mae angen i Lywodraeth Cymru adolygu pam nad yw eu cynlluniau presennol ar gyfer Cymraeg 2050 yn gweithio ac addasu’r cynlluniau angenrheidiol.”

Persbectif Sir Benfro

Yn Sir Benfro, lle mae treftadaeth yr iaith Gymraeg yn ddwfn, mae’r ddadl yn un arwyddocaol iawn. Mae cymunedau lleol wedi gweld llwyddiant amrywiol wrth gynnal Cymraeg. Mae addysg cyfrwng Cymraeg wedi tyfu mewn rhai ardaloedd, gydag ysgolion fel Ysgol Caer Elen yn Hwlffordd yn chwarae rhan hanfodol, ond mae pryderon yn parhau am ei hygyrchedd ledled y sir.

Yn hanesyddol, mae Sir Benfro wedi cael ei hystyried yn ‘ffrynt ieithyddol’, lle mae’r iaith Gymraeg yn cydfodoli â’r Saesneg mewn cydbwysedd cynnil. Mae ardaloedd gwledig wedi dal gafael ar eu traddodiadau ieithyddol, ond mae trefoli a newidiadau demograffig yn peri heriau.

Un mater allweddol yw’r gweithlu addysgu. Heb ddigon o athrawon Cymraeg i ysbrydoli ac addysgu’r genhedlaeth nesaf, mae cyflawni Cymraeg 2050 yn mynd yn fwyfwy anodd. Mae galwadau hefyd wedi bod am fwy o gyfleoedd trochi yn y Gymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth er mwyn meithrin y defnydd o’r Gymraeg yn y bywyd bob dydd.

Pam mae Cymraeg 2050 yn bwysig

Yng nghanol Cymraeg 2050 mae gweledigaeth i beidio â chadw’r Gymraeg yn unig, ond i’w gwneud yn iaith fyw a llewyrchus. Mae ymgyrchwyr yn dadlau bod strategaeth gadarn yn hanfodol i sicrhau bod yr iaith yn parhau i fod yn berthnasol i genedlaethau’r dyfodol, yn enwedig mewn ardaloedd fel Sir Benfro lle mae treftadaeth ddiwylliannol yn gysylltiedig â’r Gymraeg.

Mae cefnogwyr y targed yn pwysleisio ei botensial i gryfhau hunaniaeth gymunedol ac i roi hwb i gyfleoedd economaidd, o dwristiaeth i ddiwydiannau creadigol, lle mae dwyieithrwydd yn ased sy’n tyfu.

Oes modd ei gyflawni?

Er bod uchelgais Cymraeg 2050 yn cael ei ganmol yn eang, mae cwestiynau yn parhau ynghylch a yw’n gyflawnadwy heb newidiadau sylweddol mewn polisi. Mae’r beirniaid yn dadlau, heb strategaeth gynhwysfawr wedi’i hariannu’n dda sy’n mynd i’r afael ag addysg, seilwaith ac ymgysylltu cymunedol, bod y targed mewn perygl o fod yn ddim mwy na dyhead.

I Sir Benfro, mae’r her yn glir: dathlu a diogelu ei chymunedau Cymraeg tra’n creu cyfleoedd ar gyfer twf ac ymgysylltu â’r Gymraeg i bawb.

Mae galwad Mr Kurtz am weithredu yn ychwanegu at y pwysau cynyddol ar Lywodraeth Cymru i gyflwyno cynllun sy’n gweithio – nid yn unig ar gyfer nawr, ond ar gyfer cenedlaethau i ddod.

Cymraeg 2050: Iaith ar gyfer y dyfodol

I Sir Benfro a thu hwnt, mae’r blaenoriaeth yn uchel. Mae cyflawni miliwn o siaradwyr Cymraeg yn ymwneud â mwy na niferoedd yn unig – mae’n ymwneud â sicrhau dyfodol lle mae’r iaith yn parhau i fyw a ffynnu, o bentrefi gwledig Gogledd Sir Benfro i strydoedd prysur Aberdaugleddau.

Business

A more connected Wales: Ogi to provide Welsh language support through eero

Published

2 months ago

October 14, 2024

Madeline Knox

Starting today, Ogi- Wales’s biggest alternative telecoms company- has taken the innovative leap to back the provision of Welsh language on the eero wifi software.

Amazon’s eero delivers fast, reliable and secure wifi to every corner of the home. Using the latest mesh technology, eero brings seamless coverage, whether you’re streaming, gaming, or working from home. The Amazon eero suite of products is available on all Ogi 400, Ogi 500 and Ogi 1Gig packages.

Ogi’s commitment to continuously improving for their Welsh customers is demonstrated through this new partnership. This milestone makes eero one of the few smart home systems to offer Welsh-language support in its mobile app.

Within the eero app, engineers have incorporated familiar Welsh-language terms to further the experience for users.

Speaking about the new feature, Ogi’s Brand Marketing Director, Sarah Vining, said: “Ogi’s mission has always been to provide world-class services that are inherently Welsh.”

“Working with the team at eero, we’re not only bringing cutting-edge technology to Welsh homes but also making it more accessible for our customers, and for users all over Wales too. This partnership reflects our shared vision to make the internet more accessible to everyone.”

“Our mission is to bring fast, reliable, and secure wifi to customers around the world.” said Mark Sieglock, eero EVP, Software and Services. “We’re thrilled to partner with Ogi to add Welsh language support, making the eero app more accessible to Welsh speakers in Wales.”

Welsh language support is now available to all eero users by downloading the latest software update (release 6.47.0)

Cymraeg

Hybu’r Gymraeg drwy sioe lwyfan

Published

7 months ago

May 23, 2024

Tom Sinclair

Ar faes Eisteddfod yr Urdd heddiw ym Meifod (29 Mai) caiff sioe lwyfan newydd ei dangos a fydd yn hyrwyddo’r Gymraeg i bobl ifanc ledled Cymru. Manon Steffan Ros sydd wedi creu’r sioe Geiriau i gwmni Mewn Cymeriad yn dilyn comisiwn gan Gomisiynydd y Gymraeg.

Bydd y sioe, sydd wedi ei hanelu at bobl ifanc ym mlynyddoedd 7, 8 a 9 ysgolion uwchradd, yn cyd-fynd â phecyn addysg newydd sydd wedi ei ddatblygu gan y Comisiynydd ac a fydd ar gael ar lwyfan addysgol, Hwb.

Yn ôl Manon Steffan Ros, roedd yn braf derbyn y cais i wneud y gwaith hwn er yn un heriol,

“Er mwyn hybu’r Gymraeg i’n pobl ifanc a’u hannog i’w defnyddio mae angen manteisio ar amryw o ffyrdd i wneud hynny. Mae sioe lwyfan, sydd yn mynd mewn i ysgolion, yn gyfle gwych i bwysleisio rôl y Gymraeg yn ein bywydau bob dydd, drwy ddefnyddio cerddoriaeth gyfoes a iaith sydd yn berthnasol iddyn nhw.

“Roedd yn her, serch hynny, i ddatblygu sgript a oedd yn cyfleu yr holl elfennau yma, tra ar yr un pryd yn hyrwyddo’r neges gyffredinol fod angen defnyddio’r Gymraeg er mwyn iddi oroesi.

“Gobeithio bydd y sioe yn gyfrwng i arwain at drafodaeth bellach ymysg pobl ifanc a’u hathrawon am bwysigrwydd y Gymraeg.”

I gyd-fynd â’r sioe, mae pecyn addysg wedi ei greu hefyd sydd yn cynnig amryw ddeunyddiau ar gyfer gwersi. Mae’r pecyn yn cynnwys cyflwyniadau ac atodiadau sydd yn rhannu gwybodaeth am y Gymraeg, ei phwysigrwydd fel sgil mewn bywyd bob dydd, ieithoedd lleiafrifol eraill ar draws y byd, yn ogystal ag egluro rôl Comisiynydd y Gymraeg.

Yn ôl Efa Gruffudd Jones., Comisiynydd y Gymraeg, y gobaith yw fod y gwaith hyn yn ymateb i angen,

“Rwyf wedi nodi yn aml fod plant a phobl ifanc yn flaenoriaeth i fi ac rydym yn gyson yn derbyn ceisiadau gan ysgolion am wybodaeth am ein gwaith. Y nod gyda’r pecyn hwn yw cynnig pecyn ymarferol y gellir dewis gweithgareddau ohono.

“Bydd hefyd, gobeithio, yn gymorth i athrawon a ddisgyblion ddeall yn well, nid yn unig rôl Comisiynydd y Gymraeg ond sefyllfa’r Gymraeg ar lefel genedlaethol a rhyngwladol.

“Gobeithio y caiff ei ddefnyddio’n eang.”

Un ysgol sydd wedi cael cyfle i weld y sioe eisoes yw Ysgol Bro Hyddgen ym Machynlleth yn nalgylch yr Eisteddfod. Mae Nansi Lloyd yn mlwyddyn 7 ac fe wnaeth fwynhau yn fawr,

“Roedd y sioe yn symud yn gyflym oedd yn grêt ac roeddem i gyd yn meddwl fod y defnydd o gerddoriaeth Gymraeg gyfoes yn dda iawn. Fe wnaeth i fi feddwl am pam mod i’n siarad Cymraeg a phwysleisio pa mor bwysig yw siarad yr iaith yn naturiol bob dydd, ac nid yn yr ysgol yn unig.

“Rwy’n gobeithio mynd i’w gweld eto yn yr Eisteddfod.”

Mae Alaw Jones yn athrawes yn ysgol Bro Hyddgen ac yn gweld gwerth yn y sioe a’r pecyn addysg,

“Mae yn medru bod yn heriol cyflwyno’r Gymraeg yn enwedig mewn oes lle mae cyfryngau cymdeithasol yn chwarae rôl mor flaenllaw yn mywydau pobl ifanc. Roedd y sioe hon yn gyfrwng i arwain ar drafodaeth bellach am y Gymraeg yn ein cymdeithas heddiw a braf oedd gweld ymateb y bobl ifanc i’r sioe.

“Mae’r pecyn addysg yn adnodd defnyddiol a fydd yn ein caniatáu i drafod y Gymraeg mewn cyd-destun ehangach, cyd-destun rhyngwladol, ac yn pwysleisio manteision siarad yr iaith o safbwynt sgil yn y byd gwaith.”

Caiff y sioe, Geiriau¸ ei pherfformio ar stondin Llywodraeth Cymru am 2pm ar ddydd Mercher, 29 Mai a bydd sesiwn holi ac ateb yn dilyn yng nghwmni Efa Gruffudd Jones, Manon Steffan Ros ac Owen Alun sydd yn perfformio’r sioe.