Cymraeg
Eisiau dianc rhag hynt a helynt gwleidyddiaeth?

MAE HI’N anodd cadw trac ar yr holl newidiadau gwleidyddol sy’n digwydd o’n cwmpas. Does dim bwletin yn mynd heibio heb newyddion yn torri o Fae Caerdydd, San Steffan… neu hyd yn oed Washington, DC.
Ond ydi’r holl drafod gwleidyddol yn mynd yn drech?
Yr wythnos hon ar Adre, bydd Nia Parry yn cael cwmni un o wynebau amlycaf gwleidyddiaeth yng Nghymru a thu hwnt. Ond peidiwch â phoeni, cyfle i ddianc rhag hynt a helynt gwleidyddiaeth yw pennod yr wythnos hon, gan weld ochr wahanol i un o wleidyddion arloesol Cymru.
Nid yn unig un, ond bydd dau wyneb cyfarwydd yn croesawu Nia i’w cartref nos Fercher 30 Ionawr am 8.25 ar S4C. Power couple mwyaf eiconig ein dydd – na, nid Posh a Becks, a chwaith nid Jay Z a Beyoncé – ond Dafydd Wigley ac Elinor Bennett. Gyda’r ddau wedi ennill eu plwyf mewn meysydd sydd bellteroedd byd o’i gilydd, mae Nia am gael gwledd gerddorol a gwleidyddol yr wythnos hon ar aelwyd y cwpl yn Y Bontnewydd ger Caernarfon.
Yn gerddor heb ei hail, ac wedi rhyddhau pymtheg albwm ledled y byd, mae Elinor Bennett yn delynores amlwg sydd wedi meithrin sawl talent dros y blynyddoedd. A hithau wedi dathlu 50 mlynedd o briodas gyda’i gŵr Dafydd Wigley nôl yn 2017, tybed beth yw’r gyfrinach?
“Rhan amser! Mae Dafydd yn Llundain hanner yr amser,” chwardda Elinor, sy’n aml yn treulio ei hamser yng Nghaerdydd yn gwarchod ei hwyrion. “Bod yn nain ydi’r peth mwya’ pleserus yn y byd.”
A hithau yn ugain mlynedd eleni ers sefydlu Cynulliad Cenedlaethol Cymru, chwaraeodd Dafydd Wigley rôl holl bwysig yn yr ymgyrch i gael Cynulliad i Gymru. Yn ogystal, mae Dafydd yn eicon am ei gyfraniad calonogol tuag at hawliau pobl anabl, yn enwedig ei gyfraniad tuag at basio Deddf Personau Anabl 1981. Bydd Nia yn cyffwrdd â’r mater sy’n agos iawn at galonnau’r cwpl yn y rhaglen, gan iddynt golli dau o feibion oedd yn dioddef o anableddau difrifol.
“Tydi rhywun ddim yn llwyr ddod drwy golli plentyn – dydi o ddim yn dy adael di,” meddai Dafydd. “Nes i ddysgu llawer iawn am fyd anabledd o ganlyniad, a ges i gyfle yn y Senedd i weithredu ar hynny, a chael deddf 1981 trwodd yn seiliedig ar y profiad.”
“Wrth edrych nôl, mae rhywun yn sylweddoli erbyn rŵan fod pethau wedi agor llawer iawn mwy i bobl efo anableddau,” ychwanegodd Elinor, “roedd ‘na ryw fath o dabŵ nôl yn y saithdegau. Oedda’ ni isho bod yn agored, ac odd y ffaith fod Dafydd yn Aelod Seneddol yn golygu ei bod hi’n haws i ni fod yn agored.”
Ag yntau’n treulio llawer iawn o’i amser yn Llundain o hyd gyda’i sedd yn Nhŷ’r Arglwyddi, mae Dafydd Wigley wrth ei fodd yn cael dychwelyd o brysurdeb San Steffan i Ogledd Cymru. Gyda cherddoriaeth yn cael ei gweld fel ffordd arbennig o ymlacio, tybed a ydi taro tant ar un o nifer o delynau Elinor yn ddiddordeb ganddo?
“Yn anffodus, dwi’n gwbl angherddorol – dwi’n gadael yr ochr yna yn llwyr i Elinor. Ond dwi’n hoff iawn o wrando,” meddai Dafydd.
Yn hytrach, yn nes at natur mae ei hafan, yn yr ardd lysiau godidog sydd i’w gweld ar y rhaglen.
“Does ‘na’m dwywaith fod garddio’n therapi. Mae o’n le da i hel meddyliau,” meddai Dafydd.
Cymraeg
Ffermwr yn dysgu popeth y mae angen iddo wybod am ffermio modern drwy Cyswllt Ffermio

CYFLWYNODD ei rieni ef i ochr ymarferol ‘tir a da byw’ ffermio yn ifanc iawn, ond i Dylan Morgan, a aned yn Sir Gaerfyrddin, Cyswllt Ffermio sy’n rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r unigolyn yma a raddiodd mewn rheoli adeiladu. Dywedodd Dylan fod Cyswllt Ffermio wedi rhoi’r sgiliau a’r wybodaeth sydd eu hangen arno i fod y ffermwr ifanc blaengar a hyderus ydyw heddiw.
“A’r peth sy’n wych amdano yw, nad oedd rhaid i mi eistedd trwy oriau o ddarlithoedd theori amaeth am dair blynedd!”
Dywedodd Dylan mai agwedd Cyswllt Ffermio at ei holl wasanaethau hyfforddi a throsglwyddo gwybodaeth yw cyflwyno popeth ar y lefel gywir ar gyfer ffermwyr prysur ond profiadol sy’n gweithio.
“Mae’n ddull o ddysgu ar sail ‘angen gwybod’ sy’n apelio’n fawr ataf gan fy mod yn gallu gwneud lle iddo o amgylch fy nyletswyddau fferm ac ymrwymiadau eraill,” meddai Dylan.
Nid oedd gan Dylan unrhyw fwriad i ddod yn ffermwr pan adawodd Brifysgol Abertawe yn 2011, ond ar ôl ychydig fisoedd yn unig o ffermio’n llawn amser ar fferm bîff a defaid 360 erw ei deulu ger Llanymddyfri, newidiodd ei feddwl yn llwyr.
Roedd yn amlwg yn benderfyniad cywir i’r teulu cyfan ac mae Dylan (32) bellach wedi bod yn ffermio gartref ers bron i un mlynedd ar ddeg.
“Roeddwn i wastad wedi mwynhau helpu gartref pryd bynnag roedd gen i amser rhydd, felly roeddwn i wedi hen arfer ag ochr ymarferol ffermio, ond gan na astudiais i amaethyddiaeth yn y brifysgol, roeddwn i’n teimlo bod yna lawer nad oeddwn i’n ei wybod am iechyd anifeiliaid, pridd a rheoli glaswelltir a’r holl elfennau eraill o ffermio sy’n hanfodol i wella effeithlonrwydd ar y fferm.
“Mae’n hanfodol, fel ffermwyr, fod gan bob un ohonom y wybodaeth sydd ei hangen arnom a systemau yn eu lle i chwarae ein rhan i gadw at y safonau uchaf o les anifeiliaid, cynhyrchu da byw o’r ansawdd uchaf, gan hefyd warchod ein hamgylchedd naturiol a lleihau ein hôl troed carbon.”
Yn gefnogwyr hirdymor gwasanaeth Cynghori Cyswllt Ffermio, a welodd Dylan, ei dad a ffermwyr lleol eraill yn cael cyngor ar faterion yn cynnwys cynllunio rheoli maetholion, archwiliadau carbon a rheoli glaswelltir, mae Dylan yn rhoi llawer o’i amser hamdden i’w ddatblygiad personol.
Gan ddibynnu’n drwm ar ei swyddog datblygu lleol, Alun Bowen, i roi’r wybodaeth ddiweddaraf iddo am yr hyn sydd ar gael, mae Alun wedi cyfeirio Dylan – yn aml yng nghwmni ei dad – at nifer o weithdai iechyd a lles anifeiliaid ar bynciau’n amrywio o ffrwythlondeb y ddiadell a cholledion wyna i wneud y mwyaf o gynhyrchiant buchod sugno, cloffni a rheoli tir. Mae Dylan hefyd wedi dilyn cyrsiau hyfforddi byr â chymhorthdal ac mae’n defnyddio ystod gynhwysfawr y rhaglen o fodiwlau e-ddysgu a ariennir yn llawn yn rheolaidd.
“Mae dysgu ar-lein, mewn cyfnodau byr o 20 munud, gyda chwis ar ddiwedd pob modiwl i sicrhau eich bod wedi cymryd yr holl wybodaeth allweddol i mewn, yn ffordd wych o gynyddu eich gwybodaeth.”
Mae Dylan wedi canolbwyntio’n bennaf ar bynciau iechyd anifeiliaid yn ogystal â rheoli pridd a glaswelltir oherwydd ei fod yn credu’n gryf mewn mabwysiadu agwedd gyfannol at y fferm, gydag ‘arfer gorau ym mhopeth a wnawn’ yn rhan o’u hagenda cynaliadwyedd.
“Diolch i fy ngwybodaeth a sgiliau newydd a thrwy weithredu rhai o’r systemau newydd rydym wedi dysgu amdanynt trwy Cyswllt Ffermio, rydym bellach yn bwydo’r stoc yn llawer mwy effeithlon.
“Mae hyn wedi lleihau ein mewnbynnau’n sylweddol wrth wella perfformiad stoc a chynhyrchiant ac rydym hefyd wedi lleihau lefelau cloffni.”
Mae’r teulu’n sgorio cyflwr y corff yn rheolaidd ac yn meincnodi eu holl stoc ac yn dweud bod cyfrif wyau ysgarthol a phrofi elfennau hybrin trwy Cyswllt Ffermio wedi rhoi gwybodaeth werthfawr iddynt sy’n golygu eu bod wedi lleihau eu dibyniaeth ar driniaethau gwrthlyngyrol drwy fabwysiadu dull wedi’i dargedu’n well.
Gyda’i holl gyflawniadau dysgu wedi’u storio ar-lein yn ei gofnod personol y Storfa Sgiliau, mae Dylan yn dweud bod y system yn ffordd ddefnyddiol o nodi unrhyw feysydd y mae’n dal eisiau dysgu amdanynt.
“Mae ffermio yn ddiwydiant sy’n esblygu ac felly mae angen i ffermwyr o bob cenhedlaeth wybod eu bod yn ddigon gwybodus i wynebu’r cyfleoedd a’r heriau sydd o’u blaenau.”
Mae Cyswllt Ffermio yn cael ei ddarparu gan Menter a Busnes a Lantra Cymru a’i ariannu gan Lywodraeth Cymru a Chronfa Amaethyddol Ewrop ar gyfer Datblygu Gwledig.
I gael rhagor o wybodaeth am holl wasanaethau cymorth a hyfforddiant Cyswllt Ffermio ewch i https://businesswales.gov.wales/farmingconnect/cy neu ffoniwch eich swyddog datblygu Cyswllt Ffermio lleol.
Cymraeg
Cyfle gwych i ennill gwobr yn atyniadau Awdurdod y Parc dros benwythnos Dydd Gŵyl Dewi

BYDD tri atyniad Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro yn dosbarthu cennin Pedr i ymwelwyr yn rhad ac am ddim ar 4 a 5 Mawrth eleni i ddathlu Dydd Gŵyl Dewi.
Bydd gan Gastell Caeriw, Pentref Oes Haearn Castell Henllys ac Oriel a Chanolfan Ymwelwyr Oriel y Parc nifer cyfyngedig o gennin Pedr i’w dosbarthu i bobl sy’n ymweld â’r safleoedd dros benwythnos Dydd Gŵyl Dewi.
Yn ôl y Cynghorydd Di Clements, Cadeirydd Awdurdod y Parc: “Rydyn ni’n annog cynifer â phosib o bobl i ymuno â dathliadau Dydd Gŵyl Dewi, a pha ffordd well o ddathlu diwylliant Cymru yn eich cartref na chael tusw o’r blodau lliwgar yma?
“Bydd y cennin Pedr yn cael eu dosbarthu ar sail y cyntaf i’r felin. Oherwydd mai dim ond nifer cyfyngedig fydd ar gael ar bob safle, byddwn yn annog pobl i ymweld â’r safleoedd cyn gynted â phosib ar 4 neu 5 Mawrth er mwyn manteisio ar y cynnig hwn.”
Bydd Parêd blynyddol y Ddraig hefyd yn cael ei gynnal yn Nhyddewi ddydd Sadwrn 4 Mawrth, gyda chriw o ddisgyblion ysgol ac aelodau gofal yn y gymuned yn gadael Oriel y Parc am 11am.
I gael yr amserau agor, gwybodaeth am y digwyddiad a phrisiau mynediad ar gyfer Castell Caeriw, ewch i www.arfordirpenfro.cymru/castell-caeriw/.
I gael yr amserau agor, gwybodaeth am y digwyddiad a phrisiau mynediad ar gyfer Castell Henllys, ewch i www.arfordirpenfro.cymru/castell-henllys/
I gael yr amserau agor a gwybodaeth am y digwyddiad ar gyfer Oriel y Parc, ewch i www.arfordirpenfro.cymru/oriel-y-parc/.
Cymraeg
Dydd Gŵyl Dewi yn gyfle perffaith i ddathlu bwyd Cymreig

MAE Dydd Gŵyl Dewi (1 Mawrth) yn gyfle perffaith i ddathlu’r cynnyrch Cymreig gorau sydd ar gael, ac mae Undeb Amaethwyr Cymru yn annog defnyddwyr, wrth wneud y siopa wythnosol, i ddewis Cig Eidion Cymru Dynodiad Daearyddol Gwarchodedig (PGI) a Chig Oen Cymru Dynodiad Daearyddol Gwarchodedig (PGI) a gynhyrchir yn gynaliadwy.
Dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: “Mae gan Gig Eidion Cymru Dynodiad Daearyddol Gwarchodedig (PGI) a Chig Oen Cymru Dynodiad Daearyddol Gwarchodedig (PGI) stori wych i’w hadrodd ac rwy’n falch o fod ymhlith ffermwyr, sydd nid yn unig yn cynhyrchu bwyd gwych, ond hefyd yn barod i rannu’n stori ni. Mae stori cig coch Cymru yn wych, yn enwedig o ran bod yn amgylcheddol gynaliadwy.
“Mae defnyddwyr yn fwyfwy ymwybodol o ôl troed carbon eu bwyd a’r ffordd y mae wedi’i gynhyrchu. Wrth ddewis Cig Oen a Chig Eidion Cymru Dynodiad Daearyddol Gwarchodedig (PGI) gallant fod yn dawel eu meddwl ei fod wedi’i gynhyrchu gyda natur mewn golwg. Mae mor faethlon a chynaliadwy ag y gall fod, ac rwy’n annog pawb i ddewis ein cynnyrch Cymreig ni yn gyntaf.”
Fodd bynnag, roedd Mr Roberts yn glir bod ffermwyr yng Nghymru angen cefnogaeth, nid yn unig gan Lywodraeth Cymru ond hefyd gan Lywodraeth y DU, os yw ein dulliau cynaliadwy o gynhyrchu bwyd am barhau am genedlaethau i ddod.
“Mae ffermio yng Nghymru yn rhoi sylfaen gadarn i’n heconomi – cynhyrchu bwyd, darparu cyflogaeth, a chwarae rhan hollbwysig wrth ofalu am ein hamgylchedd. Rydym am i’n ffermwyr barhau i gynhyrchu bwyd yn eu rôl fel ceidwaid cefn gwlad am flynyddoedd lawer i ddod.
“Yr hyn sy’n bygwth y system honno yw cytundebau masnach gyda gwledydd sydd â safonau cynhyrchu gwahanol iawn i’n rhai ni, sy’n anfantais i’n ffermwyr o ran bod yn gystadleuol. Felly, rwy’n annog Llywodraeth y DU eto heddiw i roi ein diwydiant ffermio yn gyntaf, fel y mae cenhedloedd eraill yr ydym yn cyd-drafod â nhw yn ei wneud.”
-
News2 days ago
The Broad Haven Triangle and beyond on ‘Encounters’
-
News6 days ago
Lamp posts removed from Milford Haven for health and safety reasons
-
News5 days ago
Charity walk for WWII veteran raises both tensions and funds
-
News4 days ago
New-to-UK fuel retail brand to make its launch in Pembrokeshire
-
News5 days ago
North American birds ‘blown across Atlantic’ to Pembrokeshire
-
News1 day ago
Count down is on for the opening of new venue HANGAR in Milford Haven
-
Business4 days ago
Qatar Airways seeks to revive Cardiff to Doha route on December 18
-
News6 days ago
Wales to the World: celebrating maps in a brand new exhibition